Stawianie baniek lekarskich

Jaka jest historia terapii bańkowej?

Bańki lekarskie mają długą historię, sięgającą tysięcy lat. Pierwsze wzmianki o stosowaniu baniek można odnaleźć w chińskich i egipskich tekstach medycznych datowanych na wiele wieków przed naszą erą. Bańki były również powszechnie stosowane w medycynie starożytnej Grecji i Rzymu oraz w tradycyjnych systemach medycyny, takich jak ajurweda czy medycyna arabska. Miały znaczenie terapeutyczne w wielu kulturach i były wykorzystywane do leczenia różnych dolegliwości.

Jakie wyróżniamy rodzaje baniek?

Istnieje kilka rodzajów baniek lekarskich, które mogą być stosowane w terapii bańkowej. Oto kilka przykładów:

• Bańki szklane – szkło jest tradycyjnym materiałem stosowanym do produkcji baniek lekarskich. Banie szklane są przezroczyste, co umożliwia obserwację skóry podczas terapii. Mają różne rozmiary i kształty, mogą być okrągłe, stożkowe bądź półkuliste.
• Bańki bambusowe – banie lekarskie tego typu są wykonane z naturalnego bambusa. Mają gładką powierzchnię i są lżejsze od baniek szklanych. Bambusowe banie stosuje się często w tradycyjnej medycynie chińskiej.
• Bańki plastikowe – bańki plastikowe powstają z tworzywa sztucznego. Są lekkie, trwałe i łatwe w utrzymaniu czystości. Często mają różne rozmiary i mogą mieć specjalne funkcje, takie jak regulacja siły podciśnienia.
• Bańki silikonowe – banie lekarskie wykonane z silikonu cechują się miękkością i elastycznością. Zapewniają wygodne przyleganie do skóry i łatwo się nimi manipuluje. Silikonowe banie są odporne na stłuczenia i mogą być używane wielokrotnie.

Dodatkowo bańki możemy podzielić na:

• ogniowe,
• próżniowe.

W jakich sytuacjach stawia się bańki lekarskie?

Bańki lekarskie są często wykorzystywane do łagodzenia bólu różnego pochodzenia, np. bólu mięśni, pleców, głowy, stawów czy bólu neuropatycznego. Terapia bańkami może pomóc w zmniejszeniu napięcia mięśniowego, redukcji stanu zapalnego oraz poprawie krążenia krwi w obszarze objętym bólem.

• Rozluźnienie mięśniowe – stawianie baniek lekarskich może być skuteczną metodą rozluźniania napiętych mięśni. Poprzez podciśnienie tworzone w bańkach terapia bańkowa pomaga uwolnić spięte mięśnie i poprawić ich elastyczność.
• Poprawa krążenia krwi – stosowanie baniek stymuluje krążenie krwi w obszarze, na którym są umieszczone. Poprawa krążenia może przynieść korzyści w leczeniu różnych schorzeń, a także wspomagać procesy regeneracyjne organizmu.
• Wspomaganie układu odpornościowego – terapia bańkami może mieć wpływ na układ odpornościowy poprzez stymulację lokalnych reakcji immunologicznych. Może to przyczynić się do wzmocnienia odporności i poprawy ogólnego stanu zdrowia.
• Leczenie schorzeń układu oddechowego – terapia ta może być stosowana w przypadku schorzeń układu oddechowego takich jak przeziębienie, zapalenie zatok, astma czy przewlekłe zapalenie oskrzeli. Poprzez stymulację skóry i tkanek terapia baniek może pomóc w złagodzeniu objawów choroby i poprawie oddychania.

Przeciwwskazania

Stawianie baniek lekarskich nie jest metodą odpowiednią dla wszystkich pacjentów i istnieją pewne przeciwwskazania do jej stosowania. Oto niektóre z najczęstszych przeciwwskazań do stawiania baniek lekarskich:

• Czuła skóra lub uszkodzenia skóry – stosowanie baniek na skórze, która jest nadwrażliwa, zraniona, podrażniona, oparzona lub ma otwarte rany, może powodować dodatkowe uszkodzenia i podrażnienia.
• Skłonność do krwawienia lub zaburzenia krzepliwości krwi – osoby z zaburzeniami krzepliwości krwi, takimi jak hemofilia czy niedobór płytek krwi, lub stosujące leki przeciwkrzepliwe powinny unikać stawiania baniek, ponieważ może to prowadzić do poważniejszych krwawień.
• Ciąża – stawianie baniek w niektórych obszarach ciała, zwłaszcza w okolicy brzucha, może być niebezpieczne dla kobiet w ciąży. W takim przypadku zawsze należy skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem tego rodzaju terapii.
• Złamania kości lub uszkodzenia tkanek – stawianie baniek w pobliżu świeżych złamań kości, uszkodzonych tkanek lub miejsc chirurgicznych może opóźnić proces gojenia i prowadzić do komplikacji.
• Zapalenie skóry – stosowanie terapii bańkami na obszarach skóry z aktywnym zapaleniem, takim jak egzemy, łuszczyca lub wypryski, może nasilić stany zapalne i podrażnienie skóry.
• Infekcje skórne – stosowanie baniek na zainfekowanej skórze może rozprzestrzenić infekcję na inne obszary ciała lub pogorszyć stan zapalny.

Tradycyjne sposoby stawiania baniek

Tradycyjny sposób stawiania baniek lekarskich różni się w zależności od kultury i regionu, ale istnieje kilka podstawowych kroków, które często są stosowane. 

Bańki lekarskie tradycyjnie wykonywane są ze szkła. Należy wybrać odpowiedni rozmiar baniek w zależności od obszaru, który ma być leczony. Szklane bańki są podgrzewane przez chwilę w specjalnym pojemniku z ogrzanym powietrzem lub za pomocą ognia. Podgrzewanie ma na celu zmniejszenie objętości powietrza wewnątrz bańki. Po podgrzaniu terapeuta szybko umieszcza bańkę na skórze pacjenta, zwykle lekko ją przy tym wciskając. W wyniku podgrzewania powietrze wewnątrz bańki szybko się chłodzi, co prowadzi do wytworzenia podciśnienia. Skóra zostaje wciągnięta do środka bańki, a bańka przylega do skóry. 
Po zakończeniu terapii terapeuta delikatnie wypina bańki, aby przerwać podciśnienie i uwolnić skórę. 
Terapia bańkami trwa zazwyczaj od kilku do kilkunastu minut w zależności od miejsca stawiania baniek.

Oprócz tradycyjnego sposobu stawiania baniek możemy także wykonać masaż bańkami. Polega on na wytworzeniu podciśnienia i przesuwaniu bańką po skórze. Masaż bańkami ma wiele zastosowań, a przede wszystkim działa przeciwbólowo, rozgrzewająco i rozluźniająco. Jest polecany w szczególności po intensywnych treningach sportowych, ponieważ pozwala pozbyć się zakwasów oraz bólu wywołanego zmęczeniem.
Należy pamiętać, żeby przed wykonaniem każdej terapii bańkami odpowiednio natłuścić skórę.

Metody i techniki tradycyjnego stawiania baniek mogą się różnić w zależności od kultury, dlatego ważne jest skonsultowanie się z wykwalifikowanym specjalistą, który posiada doświadczenie w tradycyjnej terapii baniek lekarskich i może dostosować ją do indywidualnych potrzeb i stanu zdrowia pacjenta.

Piśmiennictwo:

1. Gilmartin S. The guide to modern cupping therapy. Robert Rose, Toronto 2018.
2. Ibrahimowa WS. Masaż punktowy. Wiedza Powszechna, Warszawa 1990.
3. Kowalska-Dorscheid A. Najskuteczniejsze terapie tradycyjnej medycyny chińskiej: sposoby na współczesne dolegliwości, z którymi nie radzi sobie medycyna akademicka. Vital, Białystok 2019.
4. Oellerich H, Wessels M. Masaż bańską chińską. Innowacyjna I skuteczna technika rozluźniania powięzi. Vital, Białystok 2020.