Case study: Żylaki kończyn dolnych

Opis przypadku: pacjent z żylakami kończyn dolnych

62-letni pacjent, z rozpoznaniem żylaków kończyn dolnych w przebiegu niewydolności żyły odpiszczelowej opartym na badaniu fizykalnym i potwierdzonym w badaniu USG Doppler, został zakwalifikowany do zabiegu usunięcia żylaków kończyn dolnych. Pacjent zgłasza występowanie dolegliwości: bolesność kończyn utrudniającą wykonywanie codziennych czynności, kurcze łydek, obrzęk po dłuższym staniu lub siedzeniu. U chorego stwierdzono przebarwienia okolicy kostek. W związku z tym, iż dotychczasowe leczenie farmakologiczne i kompresjoterapia nie przyniosły wystarczającej poprawy, został zakwalifikowany do zabiegu usunięcia żylaków kończyn dolnych.

Metody leczenia

• leczenie farmakologiczne,
• kompresjoterapia – bandażowanie, stosowanie pończoch uciskowych,
• skleroterapia - ostrzykiwanie żylaków środkami farmakologicznymi lub wprowadzenie do żyły sondy
• laserowej/emitującej fale radiowe (metody te powodują zarośnięcie żył),
• leczenie operacyjne – usunięcie chorobowo zmienionych odcinków żył lub całych żył i usunięcie żylaków.

Wskazania i kwalifikacja do zabiegu chirurgicznego usuwania żylaków kończyn dolnych

• Niewydolność żyły odpiszczelowej lub i odstrzałkowej (potwierdzona w USG Doppler),
• Widoczne żylaki na kończynach dolnych,
• Obrzęki pochodzenia żylnego,
• Niegojące się owrzodzenia podudzi.

USG Doppler umożliwia ocenę kierunku i prędkości przepływu krwi, więc stanu i funkcjonalności naczyń kończyn dolnych. Badanie pozwala na rozpoznanie żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, niewydolności żylnej i żylaków kończyn dolnych. Wykorzystywane jest w kwalfikacji pacjenta do zabiegu chirurgicznego usuwania żylaków kończyn dolnych.

Przeciwwskazania do zabiegu

1. choroby ogólnoustrojowe uniemożliwiające wykonanie znieczulenia i/lub zabiegu:
   • niewydolność krążenia,nadciśnienie,
   • nieuregulowana nadczynność tarczycy,
   • nieuregulowana cukrzyca.
2. przebyta zakrzepica żył głębokich,
3. rozległa miażdżyca tętnic kończyn dolnych,
4. zaburzenia rozwojowe układu żył głębokich.

Leczenie szpitalne

Leczenie operacyjne jest najbardziej radykalnym, ale też w większości przypadków najskuteczniejszym sposobem leczenia niewydolności żylnej. W większości przypadków zabieg wykonuje się w znieczuleniu ogólnym lub przewodowym. W zależności od zaawansowania niewydolności żylnej i kwalifikacji do zabiegu, procedura chirurgiczna może obejmować zakres:

• podwiązania ujścia pni żylnych,
• usunięcia częściowo lub całkowicie pnia żyły odpiszczelowej lub odstrzałkowej,
• jednoczasowego usunięcia pnia i splotów żylakowych zakresu żyły odpiszczelowej i odstrzałkowej,
• pełny zakres leczenia operacyjnego żylaków na obu kończynach jednoczasowo w trakcie tego
• samego znieczulenia.

Badania diagnostyczne i laboratoryjne przed zabiegiem

Ze względu na znieczulenie ogólne bądź przewodowe potrzebne są badania laboratoryjne i diagnostyczne wykonane przed zabiegiem.

Niezbędne badania laboratoryjne:

• morfologia krwi,
• poziom elektrolitów (sód, potas),
• układ krzepnięcia krwi,

Badania diagnostyczne:

• RTG klatki piersiowej,
• EKG,
• USG Doppler.

Przygotowanie pacjenta do zabiegu

Przygotowanie pacjenta do spotkania z anestezjologiem: należy zważyć i zmierzyć pacjenta, a wyniki zapisać na karcie premedytacji. Istotne jest pouczenie i przypominanie pacjentowi o powstrzymaniu się od spożywania posiłków w dniu zabiegu i płynów sześć godzin przed operacją. Możliwe jest jedynie popicie 2-3 łyżkami wody leków przyjmowanych doustnie, które po konsultacji z anestezjologiem mają przez pacjenta zostać przyjęte w dniu zabiegu. Na kilka godzin przed zabiegiem podaje się pacjentowi ok. 1000 ml płynów krwiozastępczych, wykonuje czynności pielęgnacyjne, przygotowuje pole operacyjne.

Postępowanie pozabiegowe i powikłania

Po zabiegu na nogę/nogi zakładany jest opatrunek uciskowy, bandaż elastyczny, a na końcu specjalna pończocha. Zastosowanie znieczulenia przewodowego wiąże się z pozostawaniem pacjenta w pozycji leżącej. Może prowadzić to do wystąpienia zakrzepicy żył głębokich kończyn dolnych. Na podstawie oceny ryzyka wystąpienia tego typu powikłań, należy wdrażać profilaktykę przeciwzakrzepową.

Należy zwrócić uwagę na możliwość wystąpienia także innych powikłań związanych z leczeniem żylaków kończyn dolnych:

• powikłania neurologiczne,
• powikłania krwotoczne: uszkodzenia naczyń, krwiaki,
• uszkodzenia układu limfatycznego,
• infekcje.

Istotnym elementem wpływającym na występowanie powikłań neurologicznych po zabiegu jest zakres usunięcia żyły. Biorąc pod uwagę fakt, że liczba chorych z żylakami kończyn dolnych rośnie wraz z wiekiem, należy pamiętać, że operowani pacjenci mogą mieć wiele innych chorób, zwłaszcza tych zależnych od wieku.

Podsumowanie

Leczenie operacyjne wiąże się ze stresem, jakiemu podlega pacjent zarówno w okresie przedoperacyjnym, jak i pooperacyjnym. Ważnym elementem opieki pielęgniarskiej jest zmniejszenie lęku pacjentów poprzez dopasowanie sposobów komunikacji z pacjentem, dbanie o ogólny komfort i intymność pacjenta. Opieka pielęgniarska nad osobą we wczesnym okresie pooperacyjnym obejmuje monitorowanie podstawowych parametrów życiowych jak: ciśnienie tętnicze, tętno, oddech, a także kontrolę temperatury ciała i ilości wydalanego moczu. Bardzo ważna jest obserwacja miejsca operowanego i ocena natężenia bólu oraz skutecznego niwelowania go.

Piśmiennictwo:

1. Podstawy pielęgniarstwa chirurgicznego, red: Walewska E., PZWL, Warszawa 2014
2. Anestezjologia i intensywna opieka. Klinika i pielęgniarstwo red: Wołowicka Laura, Dyk Danuta. PZWL Warszawa, 2022