Narodowa Strategia Onkologiczna – Sprawozdanie za rok 2023

W Polsce liczba zachorowań na choroby nowotworowe systematycznie rośnie, dlatego wskazane jest wprowadzanie i modyfikowanie w toku działania systemowych rozwiązań. Proponowane rozwiązania organizacyjne mają przyczynić się do poprawy jakości świadczonej opieki onkologicznej, co zwiększy szanse pacjentów na powrót do zdrowia po chorobie nowotworowej. 

Narodowa Strategia Onkologiczna obejmuje szereg działań zaplanowanych do podjęcia w latach 2020-2030, które skoncentrowane są wokół pięciu kluczowych obszarów:

1. Rozwój systemu kształcenia personelu medycznego przez inwestycje w kadry medyczne
2. Zwiększenie świadomości społecznej na temat profilaktyki nowotworów oraz kształtowanie postaw prozdrowotnych przez inwestycje w edukację
3. Zwiększenie dostępności i zgłaszalności na badania przesiewowe oraz poprawa ich jakości przez inwestycje w pacjenta
4. Wsparcie badań naukowych w onkologii oraz zapewnienie dostępu do nowoczesnych metod diagnostycznych i leczniczych przez inwestycje w naukę i innowacje 
5. Optymalizacja procesu leczenia, a także doposażenie ośrodków w nowoczesny sprzęt i infrastrukturę przez inwestycje w system opieki onkologicznej. 

W populacji kobiet największa liczba nowotworów występuje w obrębie: piersi, płuc, jelita grubego oraz trzonu macicy. Nowotwory płuca utrzymują̨ pierwszą pozycję wśród nowotworowych przyczyn zgonów kobiet (18%), wyprzedzając nowotwory piersi (14,9%) Trzecią najczęstszą̨ przyczyną zgonów na skutek nowotworów złośliwych u kobiet w ciągu ostatnich kilku lat pozostaje rak jelita grubego.

Najczęstszym nowotworem, na którego chorują̨ mężczyźni jest nowotwór gruczołu krokowego (21%). Nowotwory złośliwe płuca są̨ drugim, co do częstości występowania, nowotworem u mężczyzn (15%). Na trzecim miejscu (9,2% zachorowań) znajduje się rak jelita grubego z rosnącą tendencją zachorowalności.

Z przedstawionego sprawozdania otrzymujemy informacje na temat najważniejszych działań, podjętych w 2023 r. w celu realizacji założeń Narodowej Strategii Onkologicznej, uporządkowane według kluczowych obszarów. 

W obszarze inwestycji w kadry:

• dokonano zmiany standardów kształcenia na studiach na kierunkach lekarskim i lekarsko-dentystycznym
• zaktualizowano programy szkolenia specjalizacyjnego dla pielęgniarek w dziedzinach: pielęgniarstwo geriatryczne, onkologiczne, pediatryczne, psychiatryczne, rodzinne i w dziedzinie ochrona zdrowia pracujących oraz dla położnych w dziedzinach: pielęgniarstwo ginekologiczno-położnicze i pielęgniarstwo rodzinne. Uzupełniono treści programowe w zakresie profilaktyki przeciwnowotworowej i opieki nad chorymi na nowotwory w trakcie i po zakończenia leczenia, co poszerzy wiedzę uczestników szkoleń i przyczyni się do podniesienia jakości opieki nad indywidualnym pacjentem.
• wdrożono przepisy prawne umożliwiające lekarzom i lekarzom dentystom certyfikację umiejętności zawodowych związanych z profilaktyką, diagnostyką i terapią onkologiczną. 
• weszło w życie rozporządzenie Ministra Zdrowia sprawie stażu podyplomowego lekarza i lekarza dentysty. W rozporządzeniu określono programy szkoleń m.in. w zakresie profilaktyki onkologicznej, leczenia bólu, komunikacji z pacjentem i zespołem terapeutycznym oraz bioetyki. 
• zaktualizowano program szkolenia specjalizacyjnego w dziedzinie fizyki medycznej oraz kontynuowano prace nad opracowaniem programów kształcenia podyplomowego dla psychoonkologów i koordynatorów opieki onkologicznej

W obszarze inwestycji w edukację:

• prowadzono szczepienia przeciwko HPV dziewcząt i chłopców w okresie dojrzewania oraz realizowano kampanię informacyjno-promocyjno-edukacyjną
• kontynuowano kampanię społeczną „Planuję Długie Życie” mającą na celu edukację prozdrowotną i promocję zdrowego stylu życia
• przeprowadzono program pilotażowy w szkołach ukierunkowany na edukację dzieci i młodzieży w zakresie profilaktyki nowotworów złośliwych
• wprowadzono jednolite testy sprawności fizycznej uczniów w celu identyfikacji i monitorowania problemów zdrowotnych, a także promocji aktywności fizycznej jako elementu zdrowego stylu życia
• kontynuowano realizację programu „Szkolny Klub Sportowy”, mającego na celu promowanie aktywności fizycznej oraz zdrowego stylu życia wśród dzieci i młodzieży 
• prowadzono program pilotażowy „Profilaktyka 40 PLUS”
• uruchomiono program pilotażowy „Dobry posiłek w szpitalu”, którego celem jest wdrożenie optymalnego modelu żywienia pacjentów szpitalach oraz zwiększenie dostępności do porad żywieniowych 

W obszarze inwestycji w pacjenta

• rozwijano funkcjonalności Internetowego Konta Pacjenta oraz aplikacji mojeIKP 
• zakończono realizację „Pilotażu zastosowania badania molekularnego w kierunku wirusa brodawczaka ludzkiego wysokiego ryzyka (HPV HR) jako nowego testu przesiewowego w programie profilaktyki raka szyjki macicy w Polsce”
• kontynuowano program badań w kierunku wykrywania raka płuca, który polega na wykonywaniu badań niskodawkowej tomografii komputerowej w populacji osób wysokiego ryzyka zachorowania na raka płuca
• wprowadzono obowiązek stosowania przez podmioty lecznicze mammografów cyfrowych podczas wykonywania badań przesiewowych w ramach Programu profilaktyki raka piersi - z zachowaniem dwuletniego okresu przejściowego, tj. od dnia 30 września 2025 r. 
• wprowadzono zmiany Kodeksie pracy, umożliwiające skierowanie pracownika przez lekarza medycyny pracy na badania profilaktyczne
• prowadzono kampanie społeczne ukierunkowane na zwiększenie świadomości społeczeństwa w zakresie korzyści z przeprowadzania regularnych badań przesiewowych
• Narodowy Fundusz Zdrowia prowadził bezpłatną infolinię funkcjonującą 24/7, pod numerem, której konsultanci udzielali informacji m.in. o dostępnych programach profilaktycznych

W obszarze inwestycji w naukę i innowacje

• rozszerzono wykaz leków refundowanych w terapiach onkologicznych − w 2023 r. refundacją objęto 145 innowacyjnych terapii
• weszła w życie ustawa z dnia 9 marca 2023 r. o badaniach klinicznych produktów leczniczych stosowanych u ludzi (Dz. U. poz. 605). 
• kontynuowano działania wspierające rozwój badań klinicznych w obszarze onkologii oraz działalność edukacyjno-szkoleniową Agencji Badań Medycznych, 
• Agencja Badań Medycznych przyznała dofinansowanie w łącznej kwocie 550,7 mln zł na utworzenie 19 Regionalnych Centrów Medycyny Cyfrowej 
• w ramach rozwoju Polskiej Sieci Badań Klinicznych, dokonano odbioru systemu teleinformatycznego oraz rozpoczęto proces systematycznego tworzenia i uzupełniania treści serwisu, a także utworzono konta użytkowników dla członków i obserwatorów Sieci. 
• Agencja Badań Medycznych uruchomiła, prowadziła i promowała wyszukiwarkę badań klinicznych finansowanych przez Agencję. 

W obszarze inwestycji w system opieki onkologicznej

• dofinansowano wymianę i zakup sprzętu do diagnostyki i leczenia nowotworów złośliwych za niemal 345 mln zł 
• weszła w życie ustawa z dnia 9 marca 2023 r. o Krajowej Sieci Onkologicznej
• zakończono projekt POWER „Wsparcie procesu poprawy jakości w patomorfologii poprzez wdrożenie standardów akredytacyjnych oraz wzmocnienie kompetencji kadry zarządzającej podmiotami leczniczymi”. Wydano 49 certyfikatów dla jednostek diagnostyki patomorfologicznej, które uzyskały pozytywną ocenę podczas przeglądu akredytacyjnego. 
• wprowadzono dodatkowe finansowanie kosztów diagnostyki patomorfologicznej w podmiotach leczniczych, które uzyskały certyfikat akredytacyjny Ministra Zdrowia 
• kontynuowano działania mające na celu poprawę dostępu do pomocy społecznej dla osób w trakcie leczenia i po przebytej chorobie nowotworowej 
• zakończono projekt „Budowa nowoczesnej platformy gromadzenia i analizy danych z Krajowego Rejestru Nowotworów oraz onkologicznych rejestrów narządowych, zintegrowanej z bazami podmiotów leczących choroby onkologiczne (e-KRN+)”. Przyjęto regulacje prawne umożliwiające gromadzenie rozszerzonego zakresu danych dla nowotworów hematologicznych, a także utworzono Zintegrowaną Platformę Rejestrów Onkologicznych. 

W ramach programu w 2023 roku realizowane były 63 zadania. 

Źródła:

1. Narodowa Strategia Onkologiczna, Ministerstwo Zdrowia, https://www.gov.pl/web/zdrowie/narodowa-strategia-onkologiczna-nso dostęp. 10.08.2024.
2. Narodowa Strategia Onkologiczna - Sprawozdanie za rok 2023.  – druki sejmowe – druk nr 447 https://orka.sejm.gov.pl/Druki10ka.nsf/0/E046150551535178C1258B3A0038A7ED/%24File/447.pdf Dostęp: 9-10.08.2024.
3. Sprawozdanie z posiedzenia sejmowej komisji zdrowia z dnia 27 lipca 2024. https://www.sejm.gov.pl/Sejm10.nsf/PosKomZrealizowane.xsp?komisja=ZDR#29  Dostęp 9-10.08.2024.