Projekt ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym – jakie zmiany?

Projekt przewiduje utworzenie nowego typu zespołów ratownictwa medycznego – motocyklowych jednostek ratowniczych. 

W założeniu ten rodzaj zespołów docierać będzie w miejsca, do których nie może dojechać ambulans, m. in. w czasie większych zgromadzeń oraz w czasie wystąpienia utrudnień komunikacyjnych. Motocykl ratunkowy prowadzony będzie przez osobę uprawnioną do medycznych czynności ratunkowych, wyposażoną w niezbędne leki i wyroby medyczne, a także w sprzęt do obsługi Systemu Wspomagania Dowodzenia Państwowego Ratownictwa Medycznego. Liczba motocyklowych jednostek ratowniczych będzie określona w wojewódzkim planie działania systemu Państwowe Ratownictwo Medyczne. Czas działania tych jednostek to okres od dnia 1 maja do dnia 30 września każdego roku, do 12 godzin w ciągu jednej doby. W projekcie ustawy przyjęto założenie, że na każde 400 tys. mieszkańców powinna przypadać nie więcej niż jedna jednostka motocyklowa. Przyjmuje się, że pierwsze jednostki ratownicze rozpoczną działalność od dnia 1 maja 2025 r. 

Ponadto w projekcie przewidziano podział zespołów podstawowych na dwu- i trzyosobowe. 

Obecnie ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym ustala minimalny skład zespołów podstawowych na poziomie dwóch osób uprawnionych do wykonywania medycznych czynności ratunkowych. W większości przypadków, do których wzywane są zespoły, skład ten jest wystarczający. Zdarzają się jednak sytuacje, w których trzecia osoba w składzie zespołu jest niezbędna (np. resuscytacja krążeniowo-oddechowa w zespołach pozbawionych urządzeń do automatycznego masażu klatki piersiowej, transport pacjenta z otyłością olbrzymią, pacjent z urazem wielonarządowym, stosowanie przymusu bezpośredniego, transport matki z noworodkiem itd.). Dlatego projekt zmian w ustawie zakłada funkcjonowanie podstawowych zespołów ratownictwa medycznego w składzie trzyosobowym na poziomie co najmniej trzech na każde rozpoczęte 10 zespołów podstawowych w każdym województwie. Według założeń projektu ustawy umożliwi to równomierne zabezpieczenie świadczeń zdrowotnych w poszczególnych województwach, poprawi komfort pracy członków zespołów, jak również pozwoli na zróżnicowanie przez NFZ, stawek ryczałtu dobowego w zależności od składu zespołu. 

Definicja pielęgniarki systemu

Kolejna ważna zmiana dotycząca środowiska w projekcie zmian w ustawie zawarta została zmiana definicji pielęgniarki systemu, co wynika z konieczności usunięcia błędów w nazewnictwie dziedzin pielęgniarstwa, w których mogą być prowadzone specjalizacje i kursy kwalifikacyjne.

Obecne nazewnictwo odbiega od określeń stosowanych w przepisach wydanych na podstawie Ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. z 2024 r. poz. 814, z późn. zm.) i rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 12 grudnia 2013 r. w sprawie wykazu dziedzin pielęgniarstwa oraz dziedzin mających zastosowanie w ochronie zdrowia, w których może być prowadzona specjalizacja i kursy kwalifikacyjne (Dz. U. poz. 1562). 

W stosunku do lekarzy systemu oraz pielęgniarek systemu udzielających świadczeń zdrowotnych w jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo Medyczne, a więc w zespołach ratownictwa medycznego i w szpitalnych oddziałach ratunkowych, wprowadza się obowiązek ukończenia kursów postępowania w stanach nagłych. 

Z obowiązku tego zwolnieni zostaną lekarze specjaliści medycyny ratunkowej, intensywnej terapii oraz anestezjologii i intensywnej terapii, pielęgniarki z tytułem specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa ratunkowego lub anestezjologicznego i intensywnej opieki, a także osoby odbywające specjalizację w tych dziedzinach. 

Niedopełnienie obowiązku odbycia wyżej wymienionych kursów skutkować będzie brakiem możliwości udzielania świadczeń zdrowotnych w jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo Medyczne. Przez niedopełnienie tego obowiązku, osoby te, odpowiednio lekarz i pielęgniarka, stracą lub nie uzyskają statusu lekarza systemu bądź pielęgniarki systemu. 

Jednocześnie projekt ustawy przewiduje okres przejściowy do odbycia wyżej wymienionych kursów do dnia 31 grudnia 2026 r. Umożliwi to odpowiednie zaplanowanie przez te osoby terminu odbycia stosownych kursów. Ponadto projekt ustawy wskazuje, że osoby, które ukończyły kurs, którego program odpowiadał programowi kursu postepowania w stanach nagłych nie wcześniej niż 24 miesięcy przed dniem wejścia ustawy, są obowiązane do jego ukończenia w terminie 48 miesięcy. 

Definicja pierwszej pomocy

Projekt ustawy zmienia również definicję pierwszej pomocy, gdyż coraz częściej występuje sytuacja, że w ramach pierwszej pomocy konieczne jest podanie produktów leczniczych wydawanych z przepisu lekarza, a niezbędnych osobom przewlekle chorym (np. zagrożonym wystąpieniem wstrząsu anafilaktycznego, napadu padaczki czy chorującym na cukrzycę). Rozszerzenie definicji pierwszej pomocy również o takie, wyżej wymienione leki, ma na celu umożliwienie świadkom zdarzenia postepowania zgodnego z prawem. Zgodnie z obecną definicją pierwszej pomocy nie ma możliwości podania leku na receptę przez osobę udzielającą tej pomocy, chociaż̇ lek ten jest dostępny na miejscu zdarzenia. 

Proponowane brzmienie definicji pierwszej pomocy umożliwia, w celu ratowania osoby w stanie nagłego zagrożenia życia, wykorzystanie, przez osobę udzielającą pierwszej pomocy, która nie wykonuje zawodu medycznego, wyrobów medycznych i wyposażenia wyrobów medycznych, systemów i zestawów zabiegowych, oraz produktów leczniczych dostępnych na miejscu zdarzenia, dopuszczonych do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. 

Dodatki do wynagrodzenia dla członków zespołów ratownictwa medycznego

Projekt ustawy wprowadza również dodatki do wynagrodzenia dla członków zespołów ratownictwa medycznego. W założeniu projektu ustawy wprowadzenie dodatków w wysokości 45% i 65% wynagrodzenia zasadniczego za każdą godzinę pracy wykonywanej w porze dziennej w niedziele i święta oraz za każdą godzinę pracy wykonywanej w porze nocnej, z mocą od dnia 1 lipca 2023 r. umożliwi zatrzymanie kadry medycznej w tych zespołach. 

Projekt ustawy doprecyzowuje także postepowanie ze zwłokami osób zmarłych w trakcie medycznych czynności ratunkowych w specjalistycznym środku transportu sanitarnego. Zapis w projekcie ustawy przewiduje, że ciała osób zmarłych w specjalistycznym środku transportu sanitarnego, w trakcie wykonywania wobec nich medycznych czynności ratunkowych, będą przewożone do zakładu medycyny sadowej uczelni medycznej albo do prosektorium szpitala. Następnie szpital, do którego zostały przywiezione zwłoki stosował będzie przepisy ustawy o działalności leczniczej odnoszące się do osób zmarłych w szpitalach. Obecnie nie ma przepisów regulujących takie sytuacje i zespoły ratownictwa medycznego często przewożą takie osoby, nie stwierdzając zgonu, do najbliższego szpitalnego oddziału ratunkowego. 

Jednocześnie w projekcie ustawy proponuje się uregulować sposób postepowania zespołu ratownictwa medycznego w przypadku martwego urodzenia dziecka, które miało miejsce w specjalistycznym środku transportu sanitarnego. W takiej sytuacji zwłoki martwo urodzonego dziecka przewozi się do najbliższego pod względem czasu dotarcia szpitala udzielającego świadczeń zdrowotnych w zakresie położnictwa i ginekologii albo do szpitala wskazanego przez dyspozytora medycznego albo wojewódzkiego koordynatora ratownictwa medycznego. 

Źródła:

Projekt ustawy o zmianie ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym oraz niektórych innych ustaw. https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12386955/katalog/13068703#13068703 Dostęp: 6-7.07.2024