Nowy standard opieki okołoporodowej - kluczowe zmiany w projekcie rozporządzenia Ministra Zdrowia

Nowe regulacje określają poszczególne elementy organizacji opieki mającej na celu zapewnienie dobrego stanu zdrowia matki i dziecka, przy ograniczeniu do niezbędnych interwencji medycznych, w szczególności: amniotomii, indukcji porodu, stymulacji czynności skurczowej, farmakoterapii, nacięcia krocza, cięcia cesarskiego, podania noworodkowi preparatów do początkowego żywienia niemowląt.

Nowe przepisy będą miały wpływ również na organizację profesjonalnej opieki położnej podstawowej opieki zdrowotnej w miejscu zamieszkania albo pobytu dzieci urodzonych przedwcześnie lub długotrwale hospitalizowanych.

Proponowany projekt rozporządzenia będzie miał wpływ na 29 911 zarejestrowanych i zatrudnionych położnych (taką liczbę podaje Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych – dane na koniec grudnia 2023 r.) w zakresie możliwości prowadzenia edukacji przedporodowej od momentu stwierdzenia ciąży, wizyt patronażowych w miejscu zamieszkania kobiety w okresie połogu oraz w sytuacji szczególnej, poprawy jakości pracy, zwiększenia udziału położnych anestezjologicznych w porodach z zastosowaniem znieczulenia zewnątrzoponowego.

Poniżej omówiono zmiany, jakie wprowadza projekt rozporządzenia w sprawie nowego standardu:

• nowe badania kobiet w okresie ciąży, realizowane w terminie do 10. tygodnia ciąży lub w chwili pierwszego zgłoszenia się: badanie w kierunku wykrycia HBV, badanie w kierunku zakażenia wirusem cytomegalii (IgG, IgM). Natomiast między 33. a 37. tygodniem ciąży przewidziano dodatkowe badanie na toksoplazmozę (IgM) u kobiet, które uzyskały ujemny wynik w pierwszym i drugim trymestrze
• skorygowano termin wykonania badania stężenia glukozy we krwi po doustnym podaniu 75 g glukozy, które powinno być wykonane w okresie 24–28 tygodnia ciąży
• wprowadzono obowiązek informowania kobiet w ciąży o zalecanych szczepieniach już od 10. tygodnia ciąży lub podczas pierwszej wizyty u lekarza lub położnej
• zalecono wykonanie badania USG piersi u kobiet, zwłaszcza po 35. roku życia, w przypadku występowania klinicznych zmian w piersi lub podwyższonego ryzyka wynikającego z obciążenia rodzinnego bądź genetycznego
• rozszerzono katalog czynników ryzyka ocenianych na podstawie wywiadu przeprowadzanego w trakcie ciąży i przed porodem. Obecnie obejmuje on również konieczność identyfikacji chorób przewlekłych u kobiety w ciąży, ze szczególnym uwzględnieniem wrodzonych wad metabolizmu.
• zniesiono granicę 21–26 tygodnia ciąży jako momentu rozpoczęcia edukacji przedporodowej
• podmioty lecznicze zostały zobowiązane do zapewnienia kobietom w ciąży możliwości wcześniejszego zapoznania się z wybranym miejscem porodu oraz konsultacji z anestezjologiem. Celem konsultacji jest przekazanie informacji o wskazaniach i przeciwwskazaniach do zastosowania analgezji regionalnej
• podkreślono konieczność reagowania na przemoc, przypominając osobom sprawującym opiekę nad kobietą w ciąży o obowiązku wszczęcia procedury „Niebieskiej Karty” w przypadku podejrzenia przemocy domowej
• rodzącej umożliwiono spożywanie posiłku w trakcie porodu bez konieczności uzyskiwania zgody osoby sprawującej opiekę
• wprowadzono zmiany organizacyjne dotyczące łagodzenia bólu porodowego, mające na celu zwiększenie dostępności znieczulenia zewnątrzoponowego. Do kluczowych zmian należą:
  • obowiązek publikowania informacji – podmioty lecznicze muszą zamieszczać na swoich stronach internetowych informacje o dostępnych metodach łagodzenia bólu porodowego oraz regularnie je aktualizować
  • doprecyzowanie metod farmakologicznych – określono sposób podawania opioidów, eliminując stosowanie petydyny
  • zwiększenie dostępności analgezji regionalnej – określono warunki umożliwiające równoczesne wykonywanie wielu znieczuleń, co zapewnia bezpieczeństwo rodzących i optymalne wykorzystanie kadry medycznej
  • większa rola położnych anestezjologicznych – wprowadzono rozwiązania zwiększające ich udział w opiece nad rodzącymi korzystającymi z analgezji regionalnej
• wzmocniono znaczenie dwugodzinnego nieprzerwanego kontaktu matki z noworodkiem „skóra do skóry”, który nie powinien być przerwany dla ważenia i mierzenia noworodka
• kwestie związane z karmieniem piersią i żywieniem noworodka zostały uporządkowane i zebrane w jednej części standardu. Nowe regulacje obejmują:
  • promocję i przygotowanie do karmienia piersią – edukację kobiet w ciąży na temat korzyści i technik karmienia
  • opiekę laktacyjną – wsparcie na etapie porodu, pobytu w oddziale położniczym, połogu oraz po powrocie do domu
  • wsparcie w sytuacjach szczególnych – zapewnienie opieki laktacyjnej kobietom po poronieniu, urodzeniu dziecka martwego, niezdolnego do życia lub po śmierci noworodka
  • informowanie o metodach hamowania laktacji – przekazywanie aktualnej wiedzy na temat procesu laktacji i jego zatrzymania
  • dobór akcesoriów do karmienia i preparatów do początkowego żywienia niemowląt – zapewnienie dostępu do rzetelnych informacji dotyczących alternatywnych metod żywienia noworodka
• zapewniono profesjonalną opiekę położnej w miejscu zamieszkania lub pobytu każdej kobiecie w okresie połogu, która wyrazi taką wolę, również w sytuacji, gdy jej dziecko jest długotrwale hospitalizowane po urodzeniu, dziecko urodziło się martwe lub zmarło po urodzeniu•    wprowadzono zmiany umożliwiające odbywanie się wizyt patronażowych położnej podstawowej opieki zdrowotnej u dzieci urodzonych przedwcześnie lub długotrwale hospitalizowanych
• wprowadzono bezwzględny zakaz umieszczania kobiet w sytuacjach szczególnych, pod pojęciem których należy rozumieć: poronienie, urodzenie dziecka martwego, niezdolnego do życia lub obarczonego wadami letalnymi urodzenie chorego dziecka lub dziecka z wadami wrodzonymi, w salach szpitalnych razem z kobietami w okresie ciąży bądź kobietami w połogu, których ciąża zakończyła się urodzeniem zdrowego dziecka
• rozszerzono możliwość skorzystania, przez kobiety w sytuacji szczególnej, z ciągłej profesjonalnej opieki położnej w miejscu zamieszkania albo pobytu. wskazano podstawowe elementy opieki położnej pozostawiając dostosować częstotliwość i liczbę wizyt odpowiednio do stanu zdrowia kobiety i jej potrzeb
• zwrócono uwagę na potrzeby osób ze szczególnymi potrzebami w opiece okołoporodowej i konieczność zapewnienia im właściwej dostępności do świadczeń zdrowotnych

W projekcie zawarta jest informacja, że rozporządzenie wejdzie w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia (zostało ogłoszone 17 grudnia 2024), co pozwoli na zapoznanie się z nim, odpowiednie wdrożenie i dokonanie niezbędnych zmian organizacji pracy w podmiotach wykonujących działalność leczniczą udzielających świadczeń zdrowotnych w zakresie opieki okołoporodowej.

Źródło: 

1. Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej. https://legislacja.gov.pl/projekt/12392662 dostęp: 5.02.2025